121. I had no raincoat or umbrella with me

Thousand Moon: Shrimati Kumudini Nilkanth Godbole

Contributed By: Dr. Raghunath Boradkar

Shrimati Kumudini Nilkanth Godbole is 81. She stays in Kothrud, Pune. Here is an account of some of her fond memories.

When I was asked to describe or pen down a single memory I experienced a sort of ‘Fast Forward of Memories’ in my mind. Selecting one or two from a store house turned out to be a challenging job.

When I thought of writing, my life passed before my eyes rapidly like a movie! And then I started to pen them down.

 I was a very shy girl. I must have been about 8 years old then. I was studying in Kamala Nehru Primary School. A school picnic was arranged for the boys and girls. I didn’t go I was afraid my father would say no and I was scared. This shyness passed away later.

I came to Pune in 1954 after my Matriculation and in 1956 I was married. My husband’s family consisted of about six members. It was difficult for me to be free in that atmosphere. My Husband knew my condition and he encouraged me to join Nursing class. After a lapse of ten years I started studying again and completed the nursing course. Getting a job was no problem and for the first time I experienced financial freedom. This gave me self-confidence and happiness. Now I am happy

And enjoy reading writing and traveling.

When I was working in Sassoon Hospital I used to get a day OFF in a week. It was compulsory to return to the Nursing Hostel by 9PM. Once I went home on my day off .I enjoyed the day with the family and returned by 7PM.When I got down at the bus stop it suddenly started raining heavily. It was very dark and there was a thunder storm. I had no raincoat or umbrella with me and I was scared and did not know what to do. But from nowhere a boy appeared, I feel he must be from the nearby building and safely led me to the nursing quarters and disappeared. I was so confused and scared that I did not ask him his name or where he stayed. I never saw him again. He appeared like a God to me. But I did feel I should have asked him his whereabouts. That I did not still bothers me.

On 10^th March 66 I joined as a staff in a Mental Asylum. First April I got my salary. The first thing I did was to go shopping I purchased lots of things for my children including sweets and toys. The children were very happy. All this was possible because of being financially independent. The children enjoyed, we went to circus and had ice cream etc. Everyone was over joyed.

Time passed and I completed 80 years of age. My birthday was celebrated by my grand daughters

With lot of fanfare. It was a Sahastrachandra Darshan sohala and I did not feel like disappointing them. One of my granddaughter found my diary and read out my memoirs. While reading she added relevant songs in between and made it a memorable performance. She also talked how she feels about her grandmother. My other granddaughters also sang the songs I liked and entertained the guests assembled for the occasion. The youngest granddaughter sang a Bhairavi. Everything was managed well and my sons and daughter in laws also participated with great enthusiasm. It was grand function. My Golden day!

Time stops for no one and as long as we live we should we should cherish our golden memories. Concluding I would like to say

These happy memories

Brighten your lives

Hold them close,

 to Your heart

Till you last!

-Shrimati Kumudini Nilkanth Godbole

120. Book Binding

Thousand Moon: Shri. Mudaliar
Contributed By Nilima Kulkarni

Mr. Mudaliar turned 80 years on 15 Feb 2014.  He still works for 5  hours everyday in his own shop of book binding. He is in perfect health. Coming from the humble beginning, he is a self-made man. I met him as a customer - for binding a religious book. I was impressed with his integrity, humbleness and moral values. He charged me only 20 Rs. for binding my old religious book,  saying that it was  his offering to Goddess of knowledge - Devi Saraswati.  He then told me about his loving caring wife. She passed away few years ago. He started going to the temple everyday because that was her passion.Here is the account in Marathi:

सहस्त्रचंद्रदर्शन : श्री. ए. आर. वेन्कटराव मुदलियार

नीलिमा कुलकर्णी

क्ल्रार्क्सबर्ग, न्यू जर्सी

      

काही माणसे एकदा भेटली तरी त्यांच्याबद्दल आपल्या मनात नितांत आदर निर्माण होतो. श्री. मुदलियार त्यातले एक आहेत. त्यांची भेट माझ्या एका कामानिमित्त झाली. एक दुर्मिळ वेदांताचे पुस्तक मला बाईंड करायचे होते. बुक बाइंडीग हा विरत चाललेला व्यवसाय आहे. मी पुण्याला अनेक ठिकाणी चौकशी केली. काही निष्पन्न निघाले नाही. नागपूरला एका पुस्तकाच्या दुकानात चौकशी केली. त्याने एका प्रिंटरचा पत्ता दिला. मी प्रिंटरकडे गेले. ते बरेच कामात होते. तरीही ‘आम्ही हल्ली फक्त स्पायरल बाइंडीग करतो. पण मी तुम्हाला ‘लक्ष्मी बाईंडर’ चा पत्ता देतो.’ म्हणत त्यांनी बाईंडरचा पत्ता व त्याच्या दुकानापर्यंत जाण्याचा नकाशा काढून दिला. तिथे जाऊन मी पुस्तक बाइंडीगला टाकलं.

       पुस्तक तयार होणार त्या दिवशी तो नकाशा घेऊन मी निघाले. आटोरीक्षाचे शोभेचे मीटर, रिक्शावाल्याची उपकार केल्यासारखी त्यांची वृत्ती पाहून मी वैतागले. रिक्षावाला  १०० रुपये मागत होता. शेवटी ८० वर तयार झाला. तिथे पोहोचल्यावर गल्लीत रिक्षा जात नाही म्हणून त्याने मला रस्त्यावर सोडलं. मी १०० ची नोट दिली तेव्हा ‘चिल्लर नाही’ म्हणत तो रिक्षावाला निघून गेला. २० रुपयांपेक्षा, आपल्याला फसवले म्हणून मला वाईट वाटले. मनात चरफडत मी बाईंडरकडे पोहोचले. बहुतेक पुस्तक झालंच नसणार. हा उद्या या म्हणणार, झालं तरी हा जास्तीचे पैसे मागणार अशा नकारघंटा मनात वाजू लागल्या. लक्ष्मी बाईंडर’ म्हणजे झेंडा चौकातून पुढे गेलं कि एका अरुंद गल्लीत एका छोट्याशा घरात हा उद्योग आहे. एक छोट्या खोलीत, एक मशीन, पुस्तकांचे ढीग, आणि त्यात बुडालेले काम करणारे  एक गृहस्थ बसले होते. त्याने मान वर न करताच आतल्या दाराकडे बोट दाखवले. ते ‘ऑफिस’ – तिथेही पुस्तकांचे ढीग, एम्बोसिंगचे मशीन या पसाऱ्यात एका छोट्या डेस्कपुढे एक वयस्क गृहस्थ बसले होते. मी पुस्तकाबद्दल विचारण्याआधीच त्यांनी पुस्तक काढलं. ‘हे घ्या.’ कव्हर पाहूनच मी खुश झाले. तुमचे कव्हर तसेच ठेवून मजबूत केले आहे. नंतर त्यातले बारकावे दाखवून किती काळजीपूर्वक काम केलं आहे हे त्यांनी पटवून दिलं. आजोबांनी जीव ओतून काम केलं होते. किती पैसे घेणार हे आधी विचारायला हवं होते. मी मनाशीच म्हटले. पुस्तक दुर्मिळ असल्याने कितीही पैसे देण्याची माझी तयारी होती. पण ‘कितीही’ ची लांबी किती वाढणार याची काळजी वाटू लागली.

‘किती झाले पैसे?’ मी श्वास रोखून विचारलं. रिक्शावाल्याचा अनुभव ताजाच होता.

‘२० रुपये.’  ते म्हणाले. ‘किती?’ मी पुन्हा विचारलं.

‘२० रुपये.’

‘इतके कमी कसे?’ मी न रहावून विचारलं

‘धार्मिक पुस्तकांचे आम्ही कमी घेतो. हे तर दुर्मिळ पुस्तक. तेव्हढीच सरस्वतीची सेवा. ‘ ते नम्रपणे म्हणाले. मी भारावले. आणखी २० ची नोट पुढे करत मी म्हटलं, ‘तुमच्या या सेवेबद्दल घ्या.’

‘छे! त्यात काय. जेव्हढे झाले तेव्हढे द्या. जास्तीचे काय करायचे?’ पैशापेक्षा नीतीमूल्य महत्वाची असणाऱ्या या आजोबांबद्दल मला आदर वाटू लागला.

‘आजकाल असं कुठे बघायला मिळत नाही.’ मी म्हटलं.

‘मी आजकालचा नाही. १५ फेब्रुवारीला मला ८० वर्ष होतील.’ मी तर उडालेच. साधारण साठीचे दिसणारे ते गृहस्थ, शिवाय कामही त्याच पद्धतीने करीत होते. मला त्यांच्याबद्दल कुतूहल निर्माण झालं.

अस्खलित मराठी बोलणारे मुदलियार आजोबा तामिळ घराण्यातले असले तरी त्यांचे पूर्ण आयुष्य नागपुरात गेलं होतं. त्यांच्या वडिलांनी ठरवले होते, कि आपण ज्या प्रांतात रहातो तीच मुलांची मातृभाषा. म्हणूनच सरस्वती विद्यालाय सारख्या तामिळ शाळेत न घालता त्यांनी मराठी शाळेत मुलांना घातलं. मुदलियार आजोबांनी मराठीत खूप वाचन केलं आहे. घरची परिस्थिती अगदी हलाखीची होती. दर महिन्यात आईचे दागिने गहाण ठेऊन वडील महिन्याचे शेवटचे दिवस भागवायचे. २ भाऊ, २ बहिणी असे कुटुंब. तेव्हा हलाखीत दिवस काढतांनाचं ठरवलं, आपण जास्त पोरवडा वाढवायचा नाही. मामांचा बाइंडीगचा व्यवसाय होता. त्यांच्याकडे शिकायचे ठरवलं. मामा खूप कडक होते, पण शिस्तीचे. आजोबाना  नीतीमूल्य त्यांनीच शिकवली. ‘तराजू घ्या, पण दांडी मारू नका’, ‘दुसऱ्या कोणाला फायदा होत असेल तरच खोटे बोलावे’ असे मामा म्हणत.

सचोटीने धंदा करायला मामांनी शिकवला. त्या प्रक्रियेत भरपूर मारही दिला. एकदा तर इतके बदडले कि मुदलियार जीव द्यायला अंबाझरी तलावावर गेले. तेथे सायकल ठेवली, पाण्यात उतरले. पाणी खूपच गार होते. एक दोन तासांनी उतरावं म्हणून मागे फिरून एका झाडाखाली बसले. तिथे विचार करता करता झोप लागली. मनात अनंत काणेकरांची वाक्य घोळू लागली , ‘दुसऱ्यासाठी जगलास तर जगला, स्वत:साठी जगलास तर मेलास.’ त्यांच्या मनात आलं, म्हणजे आत्ताचे आयुष्य नसल्यासारखे आहे. खूप विचार केला. आत्महत्येने काही हाती लागणार नव्हते. स्वत:चा वेडेपणा लक्षात येऊन आत्महत्येचा विचार टाकून दिला.

पुढे स्वत:चा व्यवसाय सुरु केला. अंथरूण पाहून पाय पसरायचे हे तत्व. खाजगी आयुष्यात कधी लक्ष्मण रेषा ओलांडली नाही. तामिळ लोकांमध्ये मामेघरी सून करून देतात. पण अशा संदर्भात पुढच्या पिढीत शारीरिक प्रोब्लेम येतात असं कुठेतरी वाचलं. म्हणून नात्याबाहेरची मुलीशी लग्न करायचे ठरवलं. आजोबा सांगत होते, ‘ मी लक्ष्मीशी लग्न केलं आणि माझं भाग्य उजळलं. तिच्यामुळेच मी हा व्यवसाय यशस्वी केला. तिने उत्तम साथ दिली, ती सतत देवाधर्माचे करीत असे. तिच्या पुण्याईनेच शून्यातून सुरवात करून आज स्वत:चं घर आहे, हा धंदा आहे. संसारातही २ मुले १ मुलगी सर्व आपापल्या जागी आनंदात आहेत.

       मोठा मुलगा व्यवसायात मदत करतो. आजोबा साठी उलटेपर्यंत पूर्णवेळ काम करीत असत. आता सकाळी ८:३० ते १:३० पर्यंत काम करतात. पहाटे ३ ला उठणे, १ तास चालणे, अर्धा तास व्यायाम. नियमित मोजका आहार, यामुळे त्यांची तब्येत उत्तम आहे. पोथी वाचणे, मंदिरात जाणे हे श्रद्धा म्हणून नव्हे, तर बायकोला ते आवडत असे म्हणून ती गेल्यावर आपल्या दिनचर्येत घातलं आहे. श्री मुदलियार आज कृतार्थ आहेत. व्यवसाय, मुले, नातवंड सगळीकडून प्रेम मिळते आहे. म्हणून आणखी जगावसं वाटतं असं ते म्हणतात.

पुस्तके बाईंड करता करता  मुद्लीयारांनी पुस्तकातील तत्वज्ञान आयुष्यात उतरवलं आहे. असंच प्रेम लाभत त्यांना शताब्दी गाठू दे.  हीच परमेश्वराजवळ प्रार्थना.

****************************************************************************

 

119. I could feed the beloved God with my own hands

Thousand Moon:  Shrimati Sunanda Janardan Vidwans

Contributed By: Dr. Raghunath Boradkar

Shrimati Sunanda Janardan Vidwans is 81 plus. She stays in Rambag Colony  Kothrud Pune. Here she tells us about a memory she has cherished and nourished in her mind for 42 years. Her words:

 I am a member of Satsang Swadhya Mandal and we had met at Mrs. Uma Joshi’s place to chant Ramraksha on Ramnavami day. There I was told that those who are 81 plus should write about one or two happy memories in their life. That made me think in retrospect about my life and the happiest moments that I had experienced. And at that moment before my eyes appeared the image of the ‘Dark Vithu Mauli’ of Pandharpur.

I had cherished and nourished this memory for the last 42 years and felt like sharing it with everyone. This happened in 1972.

Late Shrimati  Indirabai Natu had a small factory called ‘Khilouna’ where she used to manufacture Dolls mainly of Indian men and women from different provinces. There I used to stitch the clothes of these Dolls.

In 1972 April , the thread ceremony of Shrimati Indirabai’s grandson Girish was performed. Girish now is a chartered Accountant and an accomplished Badminton player. He also works as a referee for badminton in the Olympics.

After the thread ceremony Shrimati Indirabai took us on a trip to Tuljapur and Pandharpur  the renowned pilgrimage  centers  of Maharashtra. We visited Tuljapur and had ’Darshan’ of Tuljabhavani. The next stop was Pandharpur and we stayed there. The next morning we had a bath in the river Chandrabhaga and then went to the temple. There when we all saw the beautiful Idol of Vithuraya we all lost our sense of time and were left spellbound! Girish performed the Shodashopchar Panchamruti Puja. Then the Idol was bathed in Milk, curds and then Sugar called ’Sharkara Snan’.Shrimati Indirabai old us that each one of us should take some sugar and apply it to Idol and also put a little amount of sugar in the Idol’s mouth. Doing that was the supreme joy of my life.

Thousands and thousands of Varkaris walk for miles and miles and stand in queues for hours and hours  just to have a glimpse of their beloved ‘ Vithumauli’ but I was so fortunate that I could feed the beloved God with my own hands. It surely was my life’s fulfillment.

Shrimati Sunanda Janardan Vidwans